فهرست کامل فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های کوچه بازاری فارسی قسمت یازدهم

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن
دیر کردن-تاخیر کردن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات
پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

 

 
به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

دور از شما ب-لانسبت

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال
چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

دله بازی-رفتار آدم دله

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

خوش دست-خوش پنجه-خوش نواز-آن که در بازی شانس می آوزد

چس خور-آدم خسیس-بخیل

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی
بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن
خشک خشک توش کردن-در مقابل کسی شدت عمل به خرج دادن-کسی را سخت آزردن

خفه خون-خفقان

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

تر دست-ماهر-شعبده باز

پات-بی آبرو-بی تربیت

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

بی سکه-بی اعتبار

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

خندیدن به ریش کسی-کسی را مسخره کردن

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

زینه-پله

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)
حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن

تخت پایی-صاف بودن کف پا

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

دستشویی-توالت-مستراح

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن
پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

خدا نکرده-امیدوار این طور نباشد

 

دوبلور-دوبله کننده

پیسی-بد رفتاری-آزار

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن
خِرخِره-حلق-حلقوم

دل و روده ی چیزی را در آوردن-اجزای درون چیزی را به هم زدن و بیرون ریختن
دلال محبت-پا انداز-خانم بیار
تریاکی-معتاد به تریاک

بامبه-توسری

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن

جرینگ-صدای سکه های پول

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

 

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

چلک بازی-بازی الک دولک

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

 

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

به تور زدن- به تور انداختن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی
آبِ کبود(آسمان)
از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)
چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن
ته آواز-صدای نسبتن خوب

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه
تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن
تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

دسته جمعی-باهم-گروهی

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن
داداشی-برادر در زبان کودکان

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

این سفر-این بار

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

اختر در پیراهن کردن(بی قرار کردن)

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

راه مکه-کهکشان

درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

چلاق شده-نوعی نفرین است
پیه دل باز کردن-تحمل کردن

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

 

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

خرمن-انبوه و پرپشت
 

دولاب-گنجه-کمد-قفسه
در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

خط افتادن-خراش افتادن

خشکه پلو-کته

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

بی صفت-بی بهره از صفات خوب انسانی

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل
پشت و روی یک سکه-دو چیز به ظاهر متفاوت ولی در واقع مانند هم
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

 

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

 

جیره بندی-سهم بندی

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر
تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

دام پزشک-پزشک حیوانات

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

زینه-پله

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

 

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

فال بد زدن

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

چاله میدانی-صفت آدم های بی ادب و بی فرهنگ

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا
تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن
زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

خشکه پلو-کته

بی پا-از تاب و توان افتاده-فرسوده

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

خاله خواب رفته-آدم شل و بی حال و وارفته
چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده
خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

دیر کردن-تاخیر کردن
از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن
 

پر بدک-خیلی بد
بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن
خاله خرسه-دوست نادان

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

 

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

رکاب دادن-راهی جایی شدن

در رفتن با کسی-رفع اختلاف کردن با کسی-آشتی کردن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

بَزک-آرایش-چسان فسان

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

جوشی شدن-عصبانی شدن

چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

 

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

 
 

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
خوش قواره-خوش اندازه-متناسب

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

به ساز کسی رقصیدن-بازیچه ی کسی شدن-از کسی فرمان بردن

 
پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن
اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

تمام و کمال-کامل-به تمامی

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی

 
رد پا-جای پا-اثر

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی
خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن

خلا-مستراح

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

 

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

 

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

درشت-حرف زشت-دشنام

ار زبان کسی(از قول کسی)

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

دلِی دلِی-حاشا-انکار

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

چرکمرده-نگا. چرکمُرد

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

خاله خرسه-دوست نادان

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام
پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

چار چشم-کسی مه عینک می زند

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن
از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن
بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن
دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

خوش ِ کسی بودن-به هنگام شگفتی مانند چشمم روشن! گویند

دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

خوشایند-مطبوع-پسندیده

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

دماغ خشکی-بی مغزی-دیوانگی

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

 

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

خواربار-ارزاق-خوراک

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

اوضاع احوال-وضع و حال

دبنگ-احمق-کودن

با کسی بحث و مجادله کردن

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن
تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

 

 

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

خود را بستن-پول دار شدن

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
جا-رختخواب-بستر

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

اوا خواهر-مرد زن‌نما-مردی که علائق زنانه دارد

چرک نویس-نوشته ی نخستین که ممکن است بازبینی و ویرایش شود
خودفروش-فاحشه-خائن

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

تخت پایی-صاف بودن کف پا
 

دهنه سرخود-بی بند و بار

خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

حُقه-زرنگ و ناقلا
چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت
جزاندن-آزار و اذیت کردن

چَکه-شوخ و بذله گو

خمیره-سرشت-ذات

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

آبدار-سخت-شدید-سنگین

دست و پا نمدی-دست و پا پنبه ای

رضا شدن-راضی شدن

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن(از دارایی دیگران بخشیدن)

 

دست دادن-پیش آمدن

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن
اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن
دلمه شدن-بسته شدن

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن
از زورِ-از شدت-از بسیاری

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

بُراق-خشمگین-عصبانی

اوضاع احوال(وضع و حال)

 

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

دلپخت-پختن مغر چیزی

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود