بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 37

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

 

 

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

خرده کاری-کار جزیی

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

 

خاور زمین-قاره ی آسیا

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن
زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

بی تفاوت-بی اعتنا

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

 

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

جاگرم کردن-در جایی ماندن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

 

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

از سر کسی زیاد بودن-بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

چاچول-حقه باز-شارلاتان

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

چوغ-چوب

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

زانویی-زانو
آمپر کسی بالا رفتن(از کوره در رفتن)

چل زن-زن کوتاه قد

 

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
 

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

دو لَتی-در دو لنگه ای

خوش لباس-نگا. خوش پوش

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

انداختنی-جنس نامرغوب
رد پا-جای پا-اثر

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

زیر گرفتن-زیر کردن

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

دود گرفتن-پُک زدن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

زیاده روی-افراط-اسراف

 

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

 
خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

 

 

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

زُل زدن-خیره نگاه کردن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن
دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ
رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

از ته ریش گذشتن(فریب دادن)
 

 

 

 

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

دو لبه-دارای لب کلفت

ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

 

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

دق دلی-دق دل

جود-یهودی-حهود
بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

خیار چنبر-نوعی خیار
پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن
خواب از سر کسی پریدن-نگا. پریدن خواب از سر کسی

زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

بسیار دلواپس و نگران بودن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

 

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن
 

درگذشت-مرگ

چیزی را به کسی زهرمار کردن-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

 

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

چتولی نشستن-جمع و جور نشستن

 

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

 

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال
پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

پیش بها-بیعانه

پیش کسوتی-قدمت و برتری

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

تخم چشم-مردمک چشم

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن
ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است
زُل زدن-خیره نگاه کردن

راه راه-دارای خطوط موازی

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن
بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن
انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

 

اَتَر زدن(فال بد زدن)

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

 

بریدن از کسی یا چیزی-دست کشیدن از چیزی-ترک کردن-قطع رابطه و دوستی

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن
از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن

 

چین و چوروک-چین و شکن

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست
دندان-گاز

 

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

دُم لابه-چاپلوسی-تملق

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

جایی-مستراح-توالت

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

رفتن آن جا که عرب نی انداخت-به جای دور و بی بازگشت رفتن-به وضع ناجوری گرفتار شدن

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

 

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

پاره آجر-شکسته ی آجر

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

درگذشت-مرگ

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

 

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن
بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل
خاکی-فروتن و متواضع

 

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

 

زن آمدن-دشنامی در مقام تحقیر و ریشخند
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن
دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

داشتن-مشغول بودن

چی-چه-چیز

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

به حساب-مثلا-یعنی

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

باربند-جای نهادن و بستن بار

 

آهوی خاور-آفتاب

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

جاجا کردن-مرغ را با جا جا به لانه کردن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

 

از رو رفتن-خجالت کشیدن-از میدان به‌در رفتن

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند

 

جود-یهودی-حهود

چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

ارزانی-بخشیدن-دادن

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

 

خودآموز-بدون آموزگار

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

 

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

دخترینه-دختر-مونث
پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن

خاکروبه-زباله-آشغال

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

آفتاب به آفتاب(هر روز)

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

آخش درآمدن-از درد نالیدن

زنیکه-زنکه

زیر آبی-زیرآبکی

پکاندن-ترکاندن

تو دوزی-دوختن از درون

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

دسته-جمعیت سینه زن

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن
ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

بپا-مواظب باش-متوجه باش

پخش-پراکنده

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

دار کشیدن-دار زدن

 

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

 

رگ ترکی-تعصب نژادی

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند
آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

چوروکیدن-چوروک خوردن-چین برداشتن

خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

خانم-زن بدکاره-هرزه

 

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور
 

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

 
پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

 
جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی