لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 347

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب
دور و دراز-فراخ و وسیع
 

زرد آلو عنک-نوعی زردآلوی نامرغوب و ترش

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

 

جگر-عزیز-عزیز دلم
چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن
تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

 

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)
خبرکشی کردن-سخن چینی کردن
 

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند
در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

 

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

 

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده
خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

تره بار-میوه ها و سبزی ها

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن
 

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

 

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

جاده کوبی-راه صاف کردن

آسمان به ابرو پوشیدن-پنهان ساختن امر آشکار

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

زیاده روی-افراط-اسراف

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

 
حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

پا برهنه-بدون کفش
پا به سال گذاشتن-بزرگ شدن

چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

آی زرشک(آی زکی)

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

خرناس-نگا. خُرخُر

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود
تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

بنده منزل-خانه ی من

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

 
آهوی شیرافکن(چشم محبوب)

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق
بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

بالا تنه-از کمر به بالای بدن
در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن

ترید- تلیت

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)
چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

 

 

رگ ترکی-تعصب نژادی
زندگی-مال-وسایل کار و خانه
داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

 

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

دزدیده-دزدکی

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

بیرون روش-اسهال-شکم روش

به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

اِحلیل خوردن(فریب خوردن)

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)
بست زدن-کشیدن یک بست تریاک

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

 

جزاندن-آزار و اذیت کردن

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

چروک انداختن-چین انداختن

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

چل زن-زن کوتاه قد

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

آینه‌ی هفت‌جوش-خورشید

دست خوش !-آفرین

پوست کنده-رک و بی پرده

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

خیط کاشتن-خطا کردن
تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

 

زُل زدن-خیره نگاه کردن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)
چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن
رج کردن-رج بستن

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

دود چراغ-کشیدن شیره

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

 
از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

بدلی-تقلبی-جنس بد

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

 

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن
از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

 

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

زبیل-آشغال-زباله

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن
به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

درگذشتن-صرف نظر کردن-مردن

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

جفت و جلا کردن-مرتب کردن-حقه جور کردن

پت و پاره-ژنده-فرسوده

 

چشم زاغ-بی شرم

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

ابزارفروشی-فروشگاه وسایل خاص و ابزار یدکی
دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

بُز آوردن-بد آوردن-بد شانسی آوردن
چک و چانه-کنایه از دهان

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن
دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

تپلی-گرد و چاق

 

 

تَخم-مهمل تَخم

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن
خِطَب-جزیی از جهاز شتر

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

خرج از کیسه ی خلیفه کردن-از مال دیگران خرج کردن

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

آواز شدن-شهره شدن

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد
رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

 

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن
 

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم
 

آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)
از کمر افتادن-از خستگی زیاد از کار افتادن-ناتوان شدن در امر جنسی

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

پنزر- پندر

توالت کردن-آرایش کردن

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

پشتی-بالش-حمایت

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

پا-حریف

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

بفرما زدن-تعارف کردن

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

دهن-واحد آواز خواندن

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن
 

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)
آفتابگیر-جایی که آفتاب بر آن بتابد-سایبان-چتر آفتابی

پشه زدن-نیش زدن پشه

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

خاطر خواه-عاشق-دل باخته
خوش منظره-خوش نما-زیبا

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

دق کردن-از غصه مردن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن
تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن
خودفروشی کردن-فاخشگی کردن-خیانت کردن
آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود
خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

چیلک دان کسی را تکاندن-کسی را وادار با افشای رازش کردن

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

بالا کشیدن-مال کسی را به ناحق خوردن

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

 

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

دست کردن-دست فرو بردن

چپری آمدن-زود آمدن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

خستگی در کردن-استراحت کردن

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

چرند بافتن-یاوه گفتن-حرف بی هوده زدن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

پات-بی آبرو-بی تربیت

داغ به دل یخ گذاشتن-کاری بی هوده و بی اهمیت کردن

(به زبان کودکان) زخم شدن

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند
از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن
پینه-وصله-پوست سخت شده
چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن
آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن
آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

خدا کند-ای کاش

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع
در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

بد قدم-نامبارک-بد شگون
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

بابا غوری-نابینا-کور
خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن
آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

دایه-زن شیر دهنده-قابله-پرستار بچه
تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

 
روان کردن-از بر کردن
تت و پت-لکنت زبان